Gouda – “Je moet gewoon een beetje minder eten”, krijgen mensen met ernstig overgewicht (morbide obesitas) vaak te horen. Dingeman Swank, als bariatrisch chirurg gespecialiseerd in de behandeling van ernstig overgewicht, is er heel duidelijk over: “Dat helpt helemaal niets.” Voor mensen met ernstig overgewicht is hulp door een team van diëtist, psycholoog en fysiotherapeut, gecombineerd met een operatie de enige oplossing. “De énige”, herhaalt hij nadrukkelijk. En het is belangrijk er iets aan te doen: obesitas is niet alleen ziekmakend (morbide), maar ook levensbedreigend. “Als je het niet behandelt, leef je korter.” Een gesprek met Dingeman Swank die namens het Groene Hart Ziekenhuis is betrokken bij de Nederlandse Obesitas Kliniek West. 

“Ernstige obesitas is niet alleen maar een kwestie van te veel eten of te weinig discipline”, zegt Dingeman Swank. Er zijn twee belangrijke factoren. De ene is genetische aanleg: deze mensen worden gemakkelijk dik. De tweede ligt in de jeugd. “Eén derde van de vrouwen met morbide obesitas heeft een vorm van seksueel misbruik meegemaakt in hun jeugd. En één derde van de mannen en vrouwen komt uit een koud nest, iets wat een grote impact heeft op jong leven. Ze zijn zichzelf gaan troosten met eten.” Dat heeft voor mensen die al een genetische aanleg hebben om dik te worden, grote gevolgen. Als ze dagelijks één boterham met beleg meer eten dan nodig, dan neemt het gewicht met vier kilo per jaar toe.”

De combinatie van behandeling van onderliggende problemen, samen met een operatie, blijkt effectief. Maar een operatie is voor veel mensen nogal een stap. Het heeft de naam een grote operatie te zijn, maar daarmee is Dingeman Swank het niet eens: “Dat was in het begin zo toen gebeurde het via open buik chirurgie, nu is het een kijkoperatie. Het is minder risicovol dan een blinde darm- of
galoperatie.” De operatie is bepaald geen luxe, vindt Swank. Los van het risico op diabetes (30 procent) en hoge bloeddruk (40 procent), leeft iemand met morbide obesitas tien jaar korter. “Het is levensbedreigend.” Hij vindt het prachtig om deze mensen te kunnen behandelen. “Op het moment dat ze in behandeling komen, werken ze ook aan hun onderliggende problemen. Ze beginnen aan een tweede leven en worden weer gelukkig.”

Heb je niet gezien dat je dit zelf niet kan?

De 37-jarige Amrita, een hoogopgeleide vrouw met een prima baan, kreeg steeds meer het gevoel dat haar lichaam al aan het aftakelen was. Ze is 1.52 m en woog tot voor kort 115 kilo. “Ik heb een baan waarbij ik de hele dag sta. Aan het eind van de dag had ik een brandende pijn aan de onderkant van mijn voeten.” De keer dat ze op bed lag en naar het toilet moest en alleen nog maar op haar knieën naar de wc kon kruipen, vormde het omslagpunt. Hier moest ze iets aan doen. De huisarts stelde haar voor naar een obesitaskliniek te gaan. “Ik reageerde boos. Ik ben hoogopgeleid, krijg veel voor elkaar, dus dit kan ik ook echt zelf. Ik heb dat niet nodig. Maar mijn man zei later: ‘Heb je niet gezien dat je dit zelf niet kan?”

‘Beste ervaring van mijn leven’
Ze meldde zich dus bij het NOK West. “De diëtiste was de beste ervaring van mijn leven. Zij gaf mij inzicht in mijn verstoorde relatie met eten. Ik heb een traumatisch verleden. In ons gezin was er vaak geen eten, en als het er dan was, at je zoveel mogelijk. De diëtist heeft me leren eten.” Inmiddels heeft Amrita een sleeve gekregen. Ze ging super voorbereid de operatie in zegt ze. “Dat voorbereidingstraject is cruciaal geweest.”

Subtiele grapjes
Ernstig overgewicht bezorgde haar niet alleen lichamelijke pijn. “Je wordt gediscrimineerd. Ik merk het als ik een kamer binnenkom. Die eerste vijf seconden dat mensen naar je kijken. De subtiele grapjes en opmerkingen.” Ze is blij met haar nieuwe leven. Vandaag is ze voor het eerst na de operatie weer op haar werk en draagt zelfs hakken, tot voor kort een onmogelijkheid.

Behandeltraject van vijf jaar
• In de eerste zes weken elke week een dagdeel naar het NOK voor begeleiding door diëtist, psycholoog        en fysiotherapeut. Dit gebeurt in groepsverband.
• De operatie: een sleeve (een deel van de maag wordt weggehaald), een gastric bypas (een deel van de        maag wordt buiten gebruik gesteld) of een SADI (een operatietechniek waarbij de maagklep intact            blijft en waardoor de patiënt beter een gevoel van verzadiging behoudt. Deze operatie wordt het meest       uitgevoerd).
• Na de operatie: de groep komt veertien maanden elke drie weken bij elkaar, weer onder begeleiding          van diëtist, psycholoog en fysiotherapeut.
• Nazorg: de groep komt vier jaar nog eens per jaar samen.

De Nederlandse Obesitas Kliniek West is bedoeld voor patiënten van 18 tot 65 jaar. Jaarlijks melden 1700 patiënten zich aan, van wie er 1100 worden geopereerd. De NOK West is een samenwerkingsverband tussen het Groene Hart Ziekenhuis, Stichting Bronovo-Nebo en Medisch Centrum Haaglanden (MCH).