Gouda – Al zijn hele leven verzamelt Johan Karelse van alles: eerst stapels postzegels, daarna dozen vol Dinky Toys en als laatste historische kappersartikelen. Maar toen hij op een verzamelmarkt een Gouds beeldje tegen kwam, wist hij wat hem te doen stond. Hij verkocht de 2500 kappers-scheerapparaten die hij bij elkaar had en besloot Gouds plateel te gaan verzamelen.

Inmiddels heeft Johan honderden plateel beelden die allemaal één ding gemeen hebben; hun Goudse afkomst. Plateel is een soort gedecoreerd aardewerk dat uiterlijk lijkt op porselein, maar dikker is en minder hard.  Johan is steeds op zoek naar Goudse beeldjes, want zijn verzameling is nog niet compleet. Wekelijks struint Johan het internet en verzamelmarkten af om nieuwe aanwinsten voor zijn collectie te vinden. “Er is zo veel Gouds plateel in omloop, dat is het leuke eraan. Ik vind elke keer iets nieuws, waardoor ik het leuk blijf vinden.”

Gouds is herkenbaar
“Goudse beeldjes zijn herkenbaar aan keurmerken die op de onderkant staan.” Maar Johan hoeft niet elk beeldje op te tillen om een Gouds watermerk te zoeken. “Ik weet inmiddels wel wat typisch Gouds is”, legt hij uit. “Ik herken het aan de kleur en het soort glazuur. Ook is in het Streekarchief Midden-Holland voor een groot deel bekend wat er allemaal in Gouda gemaakt is.” Verder wisselt hij samen met een tiental andere plateel verzamelaars voortdurend kennis uit.

Overzicht houden
Om overzicht over zijn verzameling te houden, begon Johan te noteren welke beeldjes hij allemaal al heeft. Tijdens dat werk kwam de verzamelaar in gesprek met een oude medewerker van de Plateelbakkerij Zuid-Holland, één van de fabrieken waar hij beelden van verzamelde. “Ik kwam er achter dat er zo veel te vermelden was.” Het kleine boekje werd uiteindelijk een boek van driehonderd bladzijden dat in Museum Gouda in het kader van een plateel expositie gepresenteerd werd. “Ik heb er vijf jaar over gedaan om het boek te schrijven.” De verzameling van is inmiddels zo ver uitgegroeid, dat er binnenkort een tweede boek over de Goudse beeldjes zal verschijnen.

Grote rol in Gouda
Tegenwoordig geven weinig mensen meer om Gouds plateel, maar volgens Johan was dat in de twintigste eeuw wel anders. “Beeldjes van plateel werden gekocht om het huishouden wat op te pimpen.” De hoeveelheid aan plateel die in Gouda is gemaakt, zegt iets over de stad. “Plateel hoort bij Gouda. De plateelfabrieken speelden voor de Tweede Wereldoorlog een grote rol op de Goudse arbeidsmarkt. Helaas zijn al de archieven van de fabrieken in de loop der jaren verloren gegaan.”